مجله سیب سبز: هرقدر هم که بدانید شستن دست‌ها هزار و یک فایده دارد و شما را از بسیاری از بیماری‌ها دور می‌کند، ممکن است تنبلی یا عجله یا هر دلیل دیگری مانع از انجام این کار شود اما اگر با یک تصویر میکروسکوپی از دست‌های نشسته‌تان رو‌به‌رو شوید، به احتمال زیاد نظرتان عوض می‌شود. واقعیت این است که یک مجموعه تصویر منتشر شده که در آن دست‌هايي که با باکتری‌ها و ویروس‌های ناشی از فعالیت‌هایی مانند برداشتن یک دستمال و ظرف کهنه تا پاک‌کردن سطح آشپزخانه آلوده شده‌ ، مشخص شده‌اند. بد نیست با هم از عواقب نشستن دست‌ها آگاه شویم. دکتر مهناز صلحی، متخصص آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در این باره توضیح می‌دهد.

چه موقع باید دست‌های‌تان را بشویید؟

دست‌ها را باید پس از آماده کردن غذا به خصوص وقتي براي تهيه غذاي‌تان از انواع گوشت، مرغ يا ماهي استفاده مي‌كنيد به خوبي بشوييد. حتي سطحي كه گوشت را روي آن قرار داديد يا گوشت را قطعه قطعه كرديد نيز بايد به خوبي بشوييد. بايد دقت داشته باشيد كه هميشه بعد از تعويض پوشك بچه، حمل سطل يا كيسه زباله، بعد از توالت رفتن و تماس با حيوانات يا فضولات آنها دست‌تان را بشوييد و نبايد شستن دست‌ها را به تاخير بيندازيد. فراموش نكنيد كه حضور در اماكن عمومي، استفاده از وسايل نقليه مانند اتوبوس و مترو و تاكسي هم دليل بسيار مهمي براي شست و شوي دست‌ها به محض ورود به منزل يا محل كارتان است و در نهايت به خاطر داشته باشيد كه به دنبال هر عطسه و سرفه نيز دستان‌تان را بشوييد و اين نكات را به فرزندتان نيز آموزش دهيد.


هدف از شستن دست‌ها چیست؟

ميكروارگانيسم‌هاي ايجاد كننده بيماري مي‌توانند مرتب از دست‌ها جدا شوند و محيط اطراف ما را آلوده كنند. بنابراين دستان‌مان يك راه مهم و عمده انتقال عفونت و آلودگي به محيط اطراف‌مان است. به خصوص نواحي زير ناخن معمولا به تعداد زيادي از ميكروارگانيسم‌ها پناه مي‌دهد كه ممكن است به عنوان يك منبع پخش‌كننده ادامه‌دار، مخصوصا زير دستكش عمل كند. استفاده از ناخن مصنوعي و لاك ناخن هم باعث ازدياد ميكروارگانيسم‌ها و تجمع بيشتر آنها زير ناخن‌ها می‌شود. بنابراین هدف از شست‌وشوی دست‌ها دور کردن موجودات بیماری‌زای‌ ریزی است که روی پوست تجمع کرده‌‌اند و مي‌توانند سلامت ما را به خطر بيندازند.

مردان تنبل‌تر از زنان!

طبق تحقیقی که انجام گرفته مشخص شده مردان کمتر از همه دست‌هاي‌شان را می‌شویند و به نوعی در مورد انجام این کار تنبل هستند. واقعیت این است که از هر 01 نفر، کمتر از 6 نفر بعد از اجابت مزاج این کار را انجام می‌دهند. این در حالی است که زنان به فعالیت‌های بهداشتی در این زمینه بیشتر عادت دارند و به گفته بازاریابان بهداشتی، سه‌چهارم آنها پس از اجابت مزاج دست‌هاي‌شان را به طور کامل می‌شویند. به نظر می‌رسد برنامه‌های آگاه‌سازی در مورد مردان ضرورت بیشتری دارد.

فقط صابون کافی نیست

در شست‌وشوی دست‌ها استفاده از صابون یا مایع دستشویی به تنهایی کافی نیست و روش ﺻﺤﯿﺢ ﺷﺴﺘﻦ دست‌ها مهم‌تر است. به اين صورت که شست‌وشوی دﺳﺖ را ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﻟﺸﯽ و دوراﻧﯽ باید آغاز کرد.ﺳﭙﺲ ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ به طور کامل ﮐﺸﯿﺪ.کف دست‌ها را بايد طوري كشيد که اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﯿﻦ ﻫﻢ ﻗﺮارﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺳﺎييده ﺷﻮﻧﺪ. ﭘﺸﺖ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ راﺳﺖ در ﮐﻒ دﺳﺖ ﭼﭗ قرار گیرد به طوري که اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻔﻞ ﺷﺪن درﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر شست و شو ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎ ﮐﻒ ﯾﮏ دﺳﺖ، اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺴﺖ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت چرﺧﺸﯽ به طور کامل ﺳﺎييده ﺷﻮد. ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﯾﮏ دﺳﺖ در ﮐﻒ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﻓﺸﺮده و ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﭼﺮﺧﺸﯽ به‌طور کامل شست‌و‌شو و ﺗﻤﯿﺰ ﺷﻮد تمامی این مراحل برای دست دیگر باید اجرا شود و در نهایت دست‌ها و ﻣﭻ را باید ﮐﺎﻣﻼ آﺑﮑﺸﯽ ﮐرد. هر یک از این کارها 5 ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﻮد. زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬﺖ شست‌و‌شوي ﺻﺤﯿﺢ دﺳﺖ یک تا 3 دﻗﯿﻘﻪ است.

ویژگی آب هنگام شستن دست‌ها

دماي آب برای شست‌وشوی دست‌ها بهتر است ولرم تا مايل به گرم باشد که قدرت پاک‌کنندگي بيشتري داشته باشد بعد از آن می‌توان از آب سرد استفاده کرد تا موجب نشاط پوست شود. نکته مهم اين است که اگر صابون یا مایع شست‌وشوی دست در دسترس نبود، شست‌و‌شوی دست‌ها با آب خالي نیز مي‌تواند برخي ميکروب‌ها را از دست‌ها بزدايد.


روش‌های شستن دست‌ها

بهترين روش شست‌وشوي دست، استفاده از آب روان و صابون معمولي باقدرت پاک‌کنندگی و PH مناسب است اما چون استفاده از صابون‌هاي قالبي درمکان‌هاي عمومي مانند اداره، مدرسه و رستوران‌ به انتشار آلودگي کمک می‌کند بنابراين استفاده از صابون مایع یا مایع دستشویی استاندارد و ملايم نسبت به صابون قالبی بهتر است، براي شست‌وشوي معمولي دست‌ها، نباید از صابون‌هاي آنتي‌باکتريال( ضد باکتری) استفاده شود زیرا باعت مقاوم‌شدن ميکروب‌ها به اين مواد آنتي‌باکتريال می‌شود.

این نکات را رعایت کنید

• دست‌ها را زیر آب بشویید
• اگر از صابون جامد استفاده می‌کنید حتما باید به صورت خشک نگهداری شود. صابون مایع هم باید در مخزن در بسته نگه داشته شود.
• هیچ انگشتر یا وسیله‌ای نباید به انگشتان وصل باشد.
• از صابون آنتی‌باکتریال استفاده نکنید زیرا تحقیقات نشان داده باعث مشکلات تیروئیدی، حساسیت، اضافه وزن و تضعیف کارکردهای عضلانی بدن می‌شود.
• استفاده از ژل‌های ضدعفونی به شرط آنکه جایگزین شست‌وشوی دست با آب و صابون نشودو فقط در شرایط ضروری مورد استفاده قرار بگیرد، خوب است. اگر به آب دسترسی ندارید سراغ این ژل‌ها بروید اما در صورتی که دستشویی نزدیک است، ریسک نکنید چون این ضدعفونی‌کننده‌ها هرقدر هم که خوب باشند فقط انواع خاصی از میکروب‌ها را نابود می‌کنند نه همه شان را.
• اگر به خشک‌کن‌های هوایی دسترسی دارید،‌حتما از آن استفاده کنید چون تعداد ارگانیسم‌های دست بعد از شست‌وشو را کاهش می‌دهد.
• حتی اگر از دستکش استفاده می‌کنید بهتر است بعد از کندن دستکش‌ها دست‌های‌تان را با آب و صابون بشویید.

فایده شستن دست ‌ها

• با شستن دست‌ها خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی،‌ آنفلوآنزا، بیماری‌های نورو ویروس و ابتلا به باکتری ای‌کولای کاهش می‌‌یابد.
• زمانی که افراد پس از اجابت مزاج، عوض‌کردن پوشک و فعالیت‌های مشابه، دست‌هاي‌شان را نمی‌شویند، باکتری‌ها گسترش می‌یابند. هنگامی هم که فردی سطوح را لمس می‌کند و دست‌هايش را که داراي میکروب‌هایی مانند میکروب‌های موجود در مدفوع انسان است به دهانش می‌برد، آلودگی پخش می‌شود.
• شستن دست‌ها حداقل به مدت 30 ثانیه با آب و صابون از سرایت بیماری به خودمان و دیگران جلوگیری مي‌كند.